Balın köpürmesi, iyi ya da kötü olduğu anlamına gelmez. “Bal neden köpürür?” sorusunun tek bir cevabı yoktur. Nitekim erken hasat, baldaki nem dengesinin bozulması ve baldaki früktoz miktarının fazlalığı balın köpürmesine neden olur. Baldaki köpürme, kimyasal maddelerin eklenmesi sonucunda oluşmamışsa zararlı değildir. Balın saklanması noktasında doğru koşullar oluştuğunda, baldaki köpürme de makul seviyeye iner.
Özellikle kestane ve akasya özütü içeren ballar, yeni sağıldıkları dönemde yüksek ısıya maruz kalınca köpürür. Ancak bu durum geçicidir. Bal zamanla oturur ve köpürme ortadan kalkar. Yeni hasat edilen ballardaki köpürme ısı arttıkça ve oksijen ile temas azaldıkça bir miktar artar.
Balın köpürmesinin bilimsel yönü: Ballardaki nem oranı %16 ile %20 arasında olmalıdır. Bu rakamların özellikle üstüne çıkıldığı durumlarda köpürme olasılığı artar. Bu yüzden balları çok nemli ortamlarda saklamak doğru değildir. Yüksek nemli ortamlarda balın içerisinde parçalanan şeker molekülleri, karbondioksit ve alkol ortaya çıkarır. Bu da balın köpürmesi anlamına gelir. Bu durum Kasapoğlu tarafından şu şekilde açıklanmaktadır:
Balın mayalanması veya bozulması anlamına gelir. Su oranı yüksek olan ballarda şekere dayanıklı mayalar şekeri parçalayarak alkol ve karbondioksit oluşturur ve bal köpürür. Fermantasyonu önlemenin en önemli yolu balın olgunlaştıktan sonra hasat edilmesidir. Çünkü olgunlaşmış bal (sırlanmış) şeker konsantrasyonu yüksek, su oranı daha düşüktür (Doğaroğlu, 1990).
Nazlı Kasapoğlu
Köpüren bal yenir mi?
Köpüren bal; erken hasat, nem dengesinin bozulması veya kestane, akasya gibi nektarlardaki doğal früktoz sebebiyle oluşmuşsa bu balı tüketmekte sakınca yoktur. Ancak balı emin olduğunuz bir yerden almadıysanız ve bala kimyasal maddelerin karıştırıldığından şüpheleniyorsanız; bu balı tüketmemelisiniz.
Bir balın hasat edildiği dönemden sonraki dördüncü aya gelindiğinde doğru saklama koşulları içerisindeyse köpük yapma durumu ortadan kalkar. Eğer yoğun köpüklenme çok uzun zaman boyunca devam etmişse bu durum kuşku uyandırır.
İçerisinde kestane ve akasya gibi nektarlar bulunmayan çiçek ballarının köpürme olasılığı çok daha azdır. Aldığınız çiçek balı köpürüyorsa dikkatli olmakta fayda vardır. Fakat Türkiye’de monofloral bal yani tek bir çiçekten elde edilen bal yok denecek kadar azdır. Bu sebeple çiçek ballarının içerisinde de çok sayıda farklı bitkiye ait nektar vardır. Nitekim köpüklenmeye bu etken maddelerden birinin de neden olması mümkündür.
Yazan: Mustafa Kılıç (Instagram)