Arılar insanları hayrete düşüren içgüdüleri ile hayvanlar aleminin en özel üyelerinden biridir. Onları bu kadar ilginç yapan şeylerden biri de bal peteklerini altıgen şeklinde yapmalarıdır. Altıgen bal peteği şekli sayesinde arılar, her ne kadar insan olmasalar da sanatçı kimliklerini ortaya koyarlar. Ancak tabii ki arıların altıgen şeklindeki petekleri yapma sebebi sanat yapmak değildir. Öyleyse gelin “Bal peteği niçin altıgendir?” sorusunu yanıtlayalım.
Matematik araştırmalar göstermiştir ki altıgenler en fazla ağırlığı en az malzeme ile saklamayı sağlayan şekildir. Bu sebeple arılar yumurtalarını arılara zarar veren böceklerden korumak ve ballarını saklamak için altıgenler örer.
Milyonlarca yıllık doğal süreç her hayvanın kendi yaşam pratiklerini en doğru ve etkili şekilde üretmesini sağlamıştır. Tam da bu noktada arılar peteklerini altıgen şeklinde yaparak matematiksel açıdan ballarını muhafaza etmek için en doğru geometriyi kullanılır. Çünkü bir ortama en çok sayıda nesneyi sığdırmak için en ekonomik şekil altıgendir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan çalışmalar arıların hiçbir zaman altıgen dışında bir geometriyi kullanmadıklarını göstermiştir.
Bal peteklerin altıgen olması sayesinde bir petek yüzeyinde hiçbir boşluk kalmamaktadır. Eğer bal petekleri altıgen olmasaydı her bir peteğin bir araya gelmesi çok zor olurdu ve peteklerin arasında boşluklar oluşurdu.
Arılar kendi yaşamlarını devam ettirebilmek için bakterilerle büyük bir savaş içindedir. Bu açıdan arı kovanlarının temizliği ve hijyeni çok önemlidir. Eğer petekler altıgen olmasaydı aralarda oluşan boşlukların temizlenmesi ayrı bir iş gücü haline gelecekti. Bu sebeple altıgen şekil hijyen açısından da oldukça kıymetlidir.
Arılar bal peteklerini nasıl örer?
Arılar bal peteklerini farklı bölgelerden başlayarak örer. Bunu yaparken tamamen içgüdüsel olarak davranırlar. Çünkü peteklerin öldürüldüğü kovanın içi tamamen karanlıktır. Buna rağmen farklı bölgelerden başlanarak örülen altıgenler birleştiğinde hiçbir uyumsuzluk ortaya çıkmaz.
Bir bal arısı altıgen şekli yapmadan önce bir daire çizer. Daha sonra vücut ısısını kullanarak bu dairenin kenarlarını eritir ve bir altıgen oluşturur.
Altıgenler sadece bal depolamak amacıyla kullanılmaz. Aynı zamanda ana arı tarafından bırakılan yumurtaları da tutmak zorundadır. Bu sebeple balın akmaması ve yumurtaların korunaklı bir şekilde kalması için altıgenler özel bir eğime sahiptirler. Bu eğim yaklaşık %13 oranındadır.
Konu ile ilgili “Why Do Bees Make Hexagons In Their Hives?” adlı yazıda daha fazla detaya ulaşmanız mümkün.